Różycki Ignacy * Stróżecki Jan * Świerczewski Edmund

Różycki Ignacy (w metryce Ignacy Ludwik Joachim), ur. 05.08.1868 w rodzinnym majątku w Żernikach pod Stopnicą, najmłodszy syn Erazma, powstańca 1830/31 i działacza gospodarczego, oraz Aleksandry z Chwalibogów. Maturę w kieleckim gimnazjum uzyskał w r. 1886, następnie studiował w Warszawie prawo, a potem w Berlinie – handel. Przez kilkanaście następnych lat kierował przedsiębiorstwami przemysłowymi i handlowymi w głębi Rosji, a po roku 1918 – w kraju. Wydaje się, że nie założył rodziny. Zmarł w grudniu 1942 r.

[karta egzaminacyjna studentów I roku prawa, rok ak. 1886/87 (nr 111 – Różycki); Cesarski Uniwersytet Warszawski; AP w Warszawie]

Strożecki Jan, ur. 21.06.1869 w Chmielniku, syn Feliksa, rejenta, oraz Barbary z Błotowskich; kiedy w 1865 r. jego rodzice brali ślub w Wiślicy, matka miała lat 21, ojciec (ciągle kawaler) – „lat 50 skończonych”; w 1880 r. ojciec zmarł w Kielcach; odtąd wychowaniem Jana i starszego o dwa lata brata, Kazimierza, zajmowała się matka. Jeszcze za życia Feliksa Strożeckiego, gdy synowie osiągnęli wiek szkolny i gdy w sierpniu 1876 r. w wielkim pożarze Chmielnika spłonęło ich mieszkanie, cała rodzina przeprowadziła się do Kielc. W gimnazjum Jan Strożecki był prymusem, ale w 1886 r. nie zdał egzaminu maturalnego, klasę ósmą powtarzał, maturę uzyskał w r. 1887 – i dopiero wówczas podjął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
W okresie studiów zbliżył się do ruchu socjalistycznego, a po ich ukończeniu (w 1891 r.) odgrywał w tym ruchu ważną rolę. W r. 1892 uczestniczył w powołaniu do życia Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich oraz PPS, zaraz potem zamieszkał w Berlinie i wszedł w skład redakcji wydawanej tutaj „Gazety Robotniczej”; w 1894 r. wybrany został do Centralnego Komitetu Robotniczego PPS i został współredaktorem „Robotnika”. Aresztowany w sierpniu tego roku w Warszawie i więziony w Cytadeli, po ponad roku – w trybie administracyjnym skazany został na osiem lat zesłania do Sredno-Kołymska w Jakucji. Odbył tę karę w całości, zarabiając na życie transportowaniem towarów rzeką Kołymą, stolarstwem i fotografią. Badał także i dokumentował jakucką kulturę.
W 1904 r. wrócił do Warszawy – i do działalności partyjnej, już nie tak aktywnej jak przed aresztowaniem i zesłaniem. W marcu 1905 r. uczestniczył w konspiracyjnym VII Zjeździe PPS; w sierpniu 1906 r. wyjechał do Szwajcarii; w Genewie wziął ślub z działaczką PPS (później komunistką) Esterą Golde, z którą od dawna był w nieformalnym związku. Osiedli potem w Paryżu; Strożecki prowadził tam zakład fotograficzny, żona była lekarką. W Paryżu przychodziły na świat ich dzieci: w 1907 r. córka Irena (potem lekarka), w 1911 r. – Jan (potem inżynier mechanik). W dniu 03.08.1918, gdy przebywał z rodziną na urlopie w Privas nad rzeką Ardèche (dopływem Rodanu), Strożecki rzucił się na ratunek tonącemu człowiekowi i sam zginął. Pochowany został w Paryżu. Tam też w 1938 r. zmarła Estera Strożecka. I córka ich, i syn jako kraj zamieszkania wybrali Francję.

[Fragment listu Strożeckiego do Żeromskiego; BN, rkps akc. 17218, t. 37]

Świerczewski Edmund (w metryce Edmund Piotr Brunon), ur. 16.11.1866 w Bejscach, syn Teofila, rządcy dóbr Bejsce, oraz Zofii ze Zbyszewskich; szkolnym kolegą Żeromskiego był aż do klasy ósmej, maturę w kieleckim gimnazjum uzyskał dopiero w roku 1887; potem w Warszawie studiował prawo. O jego późniejszych losach wiemy niewiele: zapewne przed 1900 r. zamieszkał we Lwowie; w 1902 r. w Rozdole w pobliżu Lwowa poślubił Jadwigę Sulisławę Dobrochnę Chotyniecką. Zmarł we Lwowie w 1917 r.; pochowany na cmentarzu Łyczakowskim.

[Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Bejscach; AP w Kielcach]